Το ΦΑΣΜΑ για το σχέδιο Αθηνά

Από την αρχή του ακαδημαϊκού έτους το Υπουργείο Παιδείας είχε εξαγγείλει σχέδιο για τον εξορθολογισμό της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στη χώρα, το λεγόμενο σχέδιο «Αθηνά».  Βασικοί στόχοι του σχεδίου σύμφωνα με τον υπουργό, Κ. Αρβανιτόπουλο, είναι η αναδιάρθρωση του πανεπιστημιακού χάρτη με βάση επιστημονικά και ορθολογικά κριτήρια. Επίσης, ο ίδιος έχει τονίσει πως προτεραιότητα δεν είναι ο εξορθολογισμός με οικονομικίστικα κριτήρια, αλλά η δημιουργία ανταγωνιστικών τμημάτων και η ανάδειξη των θυλάκων αριστείας.

Το προσχέδιο για την αναδιάρθρωση έχει κατατεθεί εδώ και δύο εβδομάδες, από τις 31 Ιανουαρίου 2013, στα πανεπιστήμια της χώρας για διαβούλευση και έχει ξεσηκώσει θύελλα αντιδράσεων. Αυτό συμβαίνει, διότι το υπουργείο συγχωνεύει 94 τμήματα, χωρίς, όμως, να πληρούνται τα κριτήρια εφαρμογής του σχεδίου. Τμήματα χωρίς συναφή αντικείμενα συγχωνεύονται ή απορροφώνται, ενώ άλλα  μεταφέρονται. Από τις 63 πόλεις που συντηρούσαν πανεπιστημιακά τμήματα, απομένουν μόνον 51. Το σχέδιο προβλέπεται, μάλιστα, να τεθεί σε εφαρμογή από την ερχόμενη ακαδημαϊκή χρονιά, κάτι που σημαίνει ότι ανατρέπονται τα δεδομένα για χιλιάδες φοιτητές που σπουδάζουν ήδη στα τμήματα που καταργούνται. Οι συγχωνεύσεις δεν γίνονται με συγκεντρωτικό χαρακτήρα, όπως είχε εξαγγείλει το Υπουργείο, αλλά με στόχο την αποδυνάμωση ορισμένων τμημάτων, κυρίως τεχνολογικών, ενώ υποβαθμίζονται και οι ανθρωπιστικές σχολές. Δεν είναι τυχαία η χρονική συγκυρία που επέλεξε το υπουργείο για την ανακοίνωση του σχεδίου, δηλαδή εν μέσω εξεταστικής περιόδου, που αποτελεί ανασταλτικό παράγοντα για την αντίδραση των φοιτητών.

Για το Ιόνιο Πανεπιστήμιο το σχέδιο Αθηνά προβλέπει την απορρόφηση του τμήματος Ισπανικής Γλώσσας και Πολιτισμού από το τμήμα Ξένων Γλωσσών, Μετάφρασης και Διερμηνείας, την κατάργηση του τμήματος Ασιατικών Σπουδών (που δεν είχε λειτουργήσει ποτέ) και την ίδρυση τριών σχολών. Συγκεκριμένα ιδρύονται η Σχολή Μουσικής και Τεχνών, Αρχειονομίας και Πληροφορικής, και Ιστορίας και Γλώσσας. Δε χρειάζεται να τονίσουμε την προχειρότητα με την οποία πάρθηκαν οι αποφάσεις για την ίδρυσή τους, καθώς είναι προφανές πόσο ασυναφή είναι τα αντικείμενα των τμημάτων μεταξύ τους. Μία, ωστόσο, από τα προβληματικές της εφαρμογής του σχεδίου που θέλουμε να θίξουμε είναι πως δύο εβδομάδες μετά την ανακοίνωσή του, η ακαδημαϊκή κοινότητα του Ιονίου, όπως και των υπόλοιπων πανεπιστημίων της χώρας, δε γνωρίζει τι συνέπειες θα επιφέρει το παραπάνω σχέδιο στη λειτουργία του ιδρύματος. Παρ’ όλα αυτά, η πρύτανης του Ιονίου Πανεπιστημίου Αναστασία Σαλή-Παπασαλή εκδίδει χαρωπές ανακοινώσεις για τα ιδιαίτερα ευμενή αποτελέσματα του σχεδίου για το πανεπιστήμιό μας, μάλλον επειδή στα αναρίθμητα στοιχεία της χαρισματικής προσωπικότητάς της συγκαταλέγεται και η ικανότητα να βλέπει τα μελλούμενα.

Το σχέδιο «Αθηνά», είτε εφαρμοστεί με την προχειρότητα που είδαμε μέχρι στιγμής, είτε εφαρμοστεί με ψυχρή υπολογιστική ακρίβεια ως προς τους στόχους που έθεσε το υπουργείο, θα μας βρίσκει αντίθετους. Κι αυτό, όχι γιατί πιστεύουμε πως η κατάσταση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στην Ελλάδα είναι εξαιρετική, μα επειδή θεωρούμε πως το σχέδιο αυτό πρόκειται να την εξαθλιώσει πλήρως. Γνωρίζουμε πως η κατάργηση τμημάτων συνεπάγεται τη συρρίκνωση της φοιτητικής κοινότητας, αφού τα εναπομείναντα τμήματα δε θα μπορούν να ανταπεξέλθουν στο μεγάλο αριθμό εισακτέων. Είναι πασιφανείς οι προθέσεις των κυβερνώντων να επιτύχουν μέσα σε μια νύχτα ό,τι δε μπόρεσαν να καταφέρουν με αγώνες-νόμους τόσα χρόνια, τη μεταστροφή του δικαιώματος της μόρφωσης σε προνόμιο μιας ελίτ εχόντων. Έτσι, μέσα στο γενικότερο πλαίσιο καταστρατήγησης των δικαιωμάτων το σχέδιο Αθηνά, με σοφία, όπως άλλωστε προδίδει και από το όνομα που του έδωσαν, αποδομεί με σχέδιο την δημόσια εκπαίδευση, ανοίγοντας δρόμο για τα ιδιωτικά πανεπιστήμια. Συνακόλουθη είναι και η απαξίωση των πτυχίων μας με τη δημιουργία εξειδικευμένου εργατικού δυναμικού, που θα εξυπηρετεί ευκαιριακά τα συμφέροντα της αγοράς.

Για εμάς, η παιδεία, σε όσες βαθμίδες εκπαίδευσης κι αν την κατακερματίζουν, είναι μια ολότητα, είναι ο τρόπος μας να συντηρούμε και να δημιουργούμε πολιτισμό. Καμία σχέση δεν έχει ούτε με  τον στυγνό ανταγωνισμό του κόσμου της αγοράς ούτε με «θύλακες αριστείας». Δεν θα αφήσουμε την παιδεία και το πανεπιστήμιο να μετατραπούν σε μικρά «χρηματιστήρια», σε κέντρα παρασκευής υπαλλήλων που θα μαλλιοτραβιούνται ποιος αναπαρήγαγε εξυπνότερους ηλιθίους, σε φροντιστήρια που θα μας πετάνε ένα κομμάτι χρηστικής γνώσης, όπως πετάνε ένα κόκαλο στα σκυλιά για να τα κάνουν να σταματήσουν το γάβγισμα. Δεν θα επικροτήσουμε τον άριστο φοιτητή, που παρακολουθεί το μάθημα σαν να παρακολουθούσε κουτσομπολίστικη εκπομπή, και σημειώνει στις φυλλάδες του –sos, πάντα–  σπαράγματα πληροφοριών για να κουτσογράψει ένα εννιάρι στις εξετάσεις. Το μόνο που δεχόμαστε να παράγει το πανεπιστήμιο είναι γνώση και γνώση ελεύθερη, απεριόριστη, γνώση προς χρήση αλλά και προς απόλαυση, γνώση που θα γίνεται κτήμα της κοινωνίας κι όχι γνώση πατενταρισμένη, ή μέσον για την ανέγερση του πρεστίζ αξιότιμων εκπαιδευτικών.

ΦΑΣΜΑ – ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΟΙ ΦΟΙΤΗΤΕΣ Τ.Ξ.Γ.Μ.Δ.